YURT DIŞI ŞUBE KAZANÇLARI İSTİSNASI
KURUMLAR VERGİSİ KANUNU 5/1-g MADDESİ KAPSAMINDA YURT DIŞI ŞUBE KAZANÇLARI İSTİSNASI
Kurumların yurt dışında bulunan şube iş yerleri veya daimi temsilcileri vasıtasıyla elde ettikleri kazançlar aşağıdaki şartları sağlaması durumunda kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
İstisnadan yararlanmak için gerekli şartlar;
- Yalnızca tam mükellef kurumlar istisnadan yararlanabilirler.
- Bulunduğu ülkede elde ettiği kazanç en az %15 oranında gelir veya kurumlar vergisi benzeri vergi yükü taşımalıdır.
Esas faaliyet konusu finansman temini, sigorta hizmetleri, finansal kiralama, menkul kıymetlere iştirak olan firmalara iştirak edilmesinden kazanç elde edilmişse vergi yükü en az yukarda belirtilen faaliyet konularına Türkiye’de uygulanan kurumlar vergisi oranında olmalıdır.
- Kazancın elde edildiği yılın kurumlar vergisi beyannamesi döneminin son gününe kadar paranın Türkiye’ye transfer edilmiş olması gerekir.
Vergi yükü: [Vergiler / (Dağıtılabilir kurum kazancı + Vergiler)] formülüyle hesaplanır.
Dağıtılabilir kurum kazancı: (Ticari bilanço karı – geçmiş yıl zararları – vergiler) formülüyle tespit edilir.
Tüm şartların sağlandığı ancak kazancın Türkiye’ye transferinin eksik tutarla gerçekleştiği durumlarda, istisnadan yalnızca transfer tutarına isabet eden nispetinde yararlanılabilecektir.
Şube ve daimî temsilcilikler tam mükellef kurum açısından ilişkili kişidir. Bu kapsamda transfer fiyatlandırması ilkelerine dikkat edilmesi gerekir.
Örnek
Tam mükellef kurum İlkbahar Anonim Şirketi gıda sektöründe faaliyette bulunmaktadır. 2020 yılı sonunda Kanada’da bir işyeri kiralayarak restoran faaliyetinde bulunmuştur. Bu kapsamda 2022 hesap döneminde 300.000 $ kazanç elde etmiştir. Elde edilen kazancı 28.12.2022 tarihinde defter kayıtlarına intikal ettirmiştir. Kazancın 250.000 $’lık kısmını 31.03.2023 tarihinde Türkiye’ye transfer etmiştir.
Kanada’da gerçekleşen faaliyet sonuçları aşağıdaki gibidir.
| Ticari Bilanço Karı | 300.000 |
| KKEG | 20.000 |
| İstisna | 100.000 |
| Geçmiş Yıl Zararları | 20.000 |
| Matrah | 200.000 |
| Kurumlar Vergisi | 40.000 |
| Stopaj | 20.000 |
Kurlar;
28.12.2022 1 $: 19,00 ₺
31.03.2023 1 $: 20,00 ₺
Çözüm
Kurumların yurt dışında bulunan şube iş yerleri veya daimi temsilcileri vasıtasıyla elde ettikleri kazançları Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-g maddesi kapsamında vergiden istisnadır.
Bu istisnasından yararlanabilmek için;
1.Şart Tam mükellef kurum olunmasıdır.
İlkbahar Anonim Şirketi Türkiye’de tam mükellef kurum olarak gıda sektöründe faaliyette bulunmaktadır ve dolayısıyla bu şart sağlanmıştır.
2.Şart Bulunduğu ülkede vergi yükü en az %15 ve üzeri oranda olmalıdır.
| Kazanç | 300.000 |
| KKEG | 20.000 |
| İstisna | 100.000 |
| Geçmiş Yıl Zararları | 20.000 |
| Vergi Matrahı | 200.000 |
| Vergi | 40.000 |
| Stopaj | 20.000 |
| Toplam Vergi | 60.000 |
Dağıtılabilir kurum kazancı: (Ticari bilanço karı – geçmiş yıl zararları – vergiler) şeklinde tespit edilir.
Vergi yükü: (Vergiler / Dağıtılabilir kurum kazancı + Vergiler) formülüyle hesaplanır.
| Dağıtılabilir kurum kazancı | 300.000- 20.000 – 60.000 | 220.000 |
| Vergi yükü | 60.000/220.000+60.000 | %21,43 |
Mükellef kurumun yurt dışında bulunan şubesi vergi yükü şartını sağlamıştır.
3.Şart; kazancın kurumlar vergisi beyannamesi verilmesinin son gününe kadar Türkiye’ye transfer edilmesidir.
2022 hesap dönemi Kurumlar Vergisi Beyannamesinin son verilme tarihi 30.04.2023 olmalıdır.
Süresinden önce transfer edilen tutar 250.000 $’dır.
250.000 * 19 = 4.750.000 ₺ Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-g maddesi kapsamında yararlanılabilecek istisna tutarıdır.
İstisna edilemeyen tutar için yurt dışında ödenen vergiler Türkiye’de ödenecek vergiden mahsup edilebilecektir.
Ancak Türkiye’de tarh olunacak vergilere mahsup edilecek tutar, yurt dışında elde edilen kazanca kurumlar vergisi oranının uygulanmasıyla elde edilecek tutardan fazla olamaz.
2022 hesap döneminde Türkiye’de Kurumlar Vergisi Oranı %23’dir.
Transfer edilmediği için istisna uygulanamayan tutar için
Hesaplanan kurumlar vergisi tutarı 50.000*%23=15.500 $
Yurt dışında ödenen toplam vergi = 60.000 $’dır.
İstisna dışında kalan tutara isabet eden kısmı;
60.000*50.000 /300.000 = 10.000 $ olacaktır.
Yurt dışında ödenen vergi tutarının Türkiye’de ödenecek olan vergi tutarını aşmadığı tespit edilmiştir.
İstisnaya isabet etmeyen kısım için yurt dışında ödenen vergi tutarı Türkiye’de ödenecek olan vergi tutarını aşmadığı için yurt dışında ödenen istisnaya isabet etmeyen 10.000 $ verginin tamamı Türkiye’de ödenecek kurumlar vergisinden mahsup edilebilecektir.
Kurumlar Vergisi Kanununun 5/3 maddesine göre;
İştirak hisseleri alımıyla ilgili finansman giderleri hariç olmak üzere, kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesi kabul edilmez.
Bu sebeple şubede oluşan geçmiş yıl zararlarının istisnaya isabet eden kısmını Türkiye’de hesaplanan kurumlar vergisi matrahından düşemeyiz.
Bu durumda;
20.000*250.000/300.000=16.666 $
16.666 * 19 = 216.666 ₺ zarar reddi olacaktır.
Aynı şekilde transfer tarihine kadar oluşan olumlu kur farkları da istisna olarak kabul edilmeyecektir.
250.000 * (20,00 – 19,00) = 250.000 ₺ kambiyo karı olarak gelir hesaplarıyla ilişkilendirilecektir.